ROD "Pod Skałką"w Nowej Rudzie

Budowanie oczek wodnych i stawów ogrodowych, zakładanie oczka wodnego, pielęgnacja i renowacja oczek wodnych, oczka wodne i stawy. Jak zbudować oczko wodne, kaskadę, staw - Poradnik praktyczny budowy oczka wodnego

Oczko wodne – naturalny lub sztuczny, obudowany zbiornik wodny, w dowolnym kształcie lub geometrycznym (koło, elipsa – preferowane są kształty owalne), będący ozdobą ogrodu. Jest siedzibą roślin wodnych oraz zwierząt, głównie ryb. Może być połączony z fontanną, kaskadą, wodospadem.




Ogród wodny to wspaniałe magiczne miejsce, które roztacza wokół siebie cudowną aurę, zachęcającą do przebywania w jego bliskim sąsiedztwie. Niewielki zbiornik, czy punkt wodny, sprawi że nasza działka stanie się wyjątkowa i niezwykła, bogatsza o nowe dźwięki i refleksy świetlne. Tafla wody jest jak scena w ogrodowym teatrze, na której można podziwiać odbijające się kontury roślin i obrazy wciąż zmiennego nieba, od którego zależy barwa i nastrój całego wodnego założenia. Różnorodna flora wodna, to zarówno wspaniała ozdoba ogrodu, jak również doskonały element wabiący niespotykane gdzie indziej owady. Ten inny świat, można godzinami obserwować, podziwiając tętniące tam życie. Melodia wody to cudowny balsam, uzdrawiający nawet najbardziej przemęczony umysł. Jej dźwięki usłyszeć można dzięki fontannom, źródełkom i kaskadom. Cała ta ogrodowa sceneria sprawi, że nasz wypoczynek na działce, po ciężkiej pracy, będzie jeszcze bardziej przyjemny i udany.


I. Planowanie, zakładanie i obsadzanie oczka wodnego

Za nim postanowimy zbudować oczko wodne, powinniśmy zastanowić się nad wielkością oczka wodnego oraz właściwym miejscem rozmiarami, głębokością , materiałem budowlanym i obsadzeniem. Najmniejsza powierzchnia oczka wodnego wynosi 8 – 10 m² natomiast co najmniej 15 m² jeżeli hoduje się w niej ryby. Szczególne znaczenie przy planowaniu ma powiązanie oczka wodnego z otaczająca częścią ogrodu. Oto parę rad wartych przemyślenia:
· Blisko położone miejsca wypoczynku pozwoli dokładnie obserwować rośliny i zwierzęta w oczku wodnym.
· Mały strumyk wychodzący do oczka zapewni jeszcze większe urozmaicenie ogrodowego krajobrazu. Strumykiem tym można połączyć kilka oczek wodnych.
· Powierzchnie wody stworzą w ogrodzie mikroklimat wpływający dodatnio na różne rośliny. Można znacznie zwiększyć wilgotność powietrza sprzyjającą wzrostowi wielu gatunków.
· Idealne dla oczka wodnego jest miejsce słoneczne do pół cienistego. Zbytnie zaciemnienie hamuje rozwój roślin i zwierząt.
· Należy unikać sąsiedztwa dużych liściastych drzew i krzewów, Ponieważ opadłe jesienią liście zanieczyściły by wodę.
· Przy obsadzaniu brzegów oczka wodnego należy wybierać rośliny wilgociolubne, również w naturze rosnące nad zbiornikami wodnymi, aby stworzyć przybywającym gatunkom zwierząt optymalne warunki.
· Gęste obsadzanie strefy brzegowej i strefy płytkiej stwarza warunki do osiedlenia się zwierząt w gotowej sadzawce, a wiec sprzyja wprowadzeniu do ogrodu „prawdziwego” życia.


II. Materiały do budowy oczka wodnego

Po wyznaczeniu stanowiska wybieramy materiał do budowy. Najprościej jest kupić gotowy zbiornik, ale niestety rzadko zadowala indywidualne gusty. Oczka wodne uszczelnione różnymi materiałami wymagają większego nakładu, ale wynagradzają go znacznie lepszym powiązaniem z otoczeniem. Oto dostępne rodzaje wykładzin elastycznych:

· EPDM (geomembrana EPDM) jest nowoczesnym, najbardziej wytrzymałym tworzywem, które można użyć do wyłożenia zbiornika
· bentonit - jest to geomata bentonitowa składająca się z bentonitu sodowego umieszczonego między dwoma geowłókninami
· wykładziny z PCV, czyli z polichlorku winylu, są kolejnym materiałem, jaki można użyć do wyłożenia zbiornika. Materiał ten jest najczęściej stosowanym rodzajem wykładziny elastycznej. Wykładziny z PCV są mocne i odporne na rozdarcia oraz działanie mrozu, lecz niestety pod wpływem działania promieni słonecznych po kilku latach mogą zacząć twardnieć i pękać.
· polietylen (PE) jest najmniej wytrzymałym spośród omawianych materiałów i raczej nie zalecanym do budowy oczek wodnych, aczkolwiek jest również najtańszy.

1.Laminaty

Technika laminowania wydaje się być najodpowiedniejsza w wypadku stawów pełniących nie tylko funkcję dekoracyjną ale także umożliwiających nam pływanie. Przed położeniem laminatu, trzeba wylać warstwę betonu, która posłuży jako forma zbiornika. Następnie całą powierzchnię zbiornika pokrywa się kilkoma warstwami maty szklanej nasyconej żywicami. Takie zbiorniki są bardzo trwałe (do kilkudziesięciu lat), łatwo nadać im dowolny kształt, łatwo naprawia się ewentualne uszkodzenia. W zależności od wielkości, mogą pełnić rolę brodzika lub basenu.

2.Glina

Uszczelnienie dna ogrodowego stawu gliną ma sens w przypadku zbiorników o sporych rozmiarach (powierzchnia powyżej 40 m²). Przy tej metodzie zastosowanie mają bloczki tłustej gliny lub odpady z cegielni. Zanim jednak rozpocznie się układanie gliny - powierzchnię wykopu trzeba wysypać cienką warstwą piasku i pokryć pasami folii polietylowej. Glinę układa się warstwami na grubość 25 cm. Warstwę gliny trzeba ubić (konieczny specjalistyczny sprzęt) a następnie położyć na niej syntetyczną matę. Na macie umieszcza się 20 cm warstwę żwiru, który zabezpieczy glinę przed wypłukiwaniem. Mata natomiast zapobiegnie zapadaniu się żwiru w glinę. Staw tak zbudowany będzie miał dużą trwałość (kilkadziesiąt lat). Glina jest materiałem naturalnego pochodzenia, bardzo tanim, który po nasyceniu wodą nabiera właściwości samouszczelniających. Zbudowanemu tą metodą zbiornikowi można nadać dowolny kształt (nachylenie brzegu nie może być jednak większe niż 20°) i ładnie uformować brzegi oczka wodnego, które będzie wyglądało bardzo naturalnie.

3.Beton

Wykonanie oczka wodnego z betonu jest chyba najbardziej skomplikowaną metodą, którą trzeba koniecznie zlecić specjalistycznej firmie. Jest jednak godna uwagi ze względu na długą trwałość takiej konstrukcji (do 50 lat), możliwość formowania dowolnego kształtu jeziorka oraz stosunkowo niską cenę materiału. Konstrukcja taka będzie jednak odpowiednio trwała tylko przy właściwym jej wykonaniu. Technologia jest skomplikowana i wymaga wylania całego betonu w ciągu jednego dnia. Potem, aby beton nie pękał, trzeba go przez dwa tygodnie utrzymywać w stanie wilgotnym.


III. Kształt sadzawki

Po wyborze materiału uszczelniającego można przystąpić do prac ziemnych. Brzegowi sadzawki trzeba nadać linię falistą, a przy nim powinny znaleźć się wgłębienia na strefę bagienną i strefę wody płytkiej. Nie zapominajmy, że strefy bagienne i wody płytkiej są pokryte folią, ale tylko częściowo zalane wodą.


IV. Technika zakładania oczka wodnego

Dokładne zapotrzebowanie na folię możemy określić dopiero po wykonaniu wykopu. Mierzymy jego szerokość i długość taśmą mierniczą lub sznurem. Stosując tą metodę otrzymamy powierzchnie folii, do której dodajemy 1-3 %. Przed przystąpieniem do kopania na nosimy kształt oczka wodnego „rysując go piaskiem lub trocinami. Ziemię usuwamy warstwami 15 – 20 centymetrowymi. Wydobywanie ziemi zaczynamy od środka i posuwamy się ku brzegom. Maksymalna głębokość 120 – 140 cm. Formowane stopnie dostosowane są do zaplanowanych głębokości wody i powinny obniżać się nieco w kierunku brzegu, co zapobiega obsuwaniu się ziemi do najniższego punktu oczka wodnego. Zwłaszcza strefa płytkiej wody i bagienna powinny być szerokie, ponieważ mają największe znaczenie dla osiedlania się roślin i zwierząt. Podczas przygotowania wykopu trzeba stale sprawdzać za pomocą węża spoziomowanie brzegów, aby uniknąć wylewania się wody z gotowego oczka. Gdy wykop jest gotowy, usuwamy z jego dna występujące kamienie i korzenie, aby nie uszkodziły folii. Dla większej pewności pokrywamy dno 2 - 5 cm warstwą piasku; jeszcze lepie jest wyłożony wykop geowłókniną. Następnie rozpościeramy folię, aby zapewnić dobre jej przyleganie do podłoża wlewamy część wody do oczka i czekamy 1-2 dni. W końcu możemy przystąpić do kształtowania brzegów. Duże kamienie wyglądają doskonale w pobliży wody, ale ich układanie wymaga szczególnej ostrożności, aby nie uszkodzić folii. Dla bezpieczeństwa można podłożyć pod nie kawałki folii lub geowłókniny. Po ułożeniu folii jej skraj wprowadza się pionowo na 2- 3 cm nad powierzchnię podłoża, zawija się i przekopuje. Powstaje wówczas tzw . przegroda kapilarna, która uniemożliwia suchej glebie otaczającej sadzawkę „zasypanie” z niej wody. Folii nie należy napinać, aby się nie obsunęła. Duże i małe kamyki, kawałki pni i korzeni nadadzą strefie brzegowej naturalny wygląd i zapewnią schronienie rozmaitym zwierzętom. Poza tym można nimi zamaskować nie ładne końce i fałdy folii, uważając jednak, aby jej nie uszkodzić. Pozostaje nam dobrać i zainstalować profesjonalny system filtracyjny, najlepiej niemieckiej firmy OASE i możemy przystąpić do obsadzenia oczka roślinami wodnymi.



V. Obsadzenie oczka wodnego

Naturalne obsadzenie oczka wieńczy nasze dzieło. Ważnym kryterium wyboru rośliny jest wielkość oczka. Wiele roślin przybrzeżnych i wodnych rozwija się w sprzyjających warunkach bardzo silnie i może wkrótce oczko. Aby tego uniknąć, trzeba zasięgnąć kompetentnej porady.

A. Rośliny o liściach pływających, pływające i podwodne

Środowiskiem tych trzech rodzajów roślin wodnych jest strefa głębokiej wody. Do pierwszych należą grzybienie. Środkowoeuropejski gatunek Nymphaera alba nadaję się do normalnej sadzawki ogrodowej ze względu na zbyt silny wzrost. Po kilku tygodniach pokrywa liśćmi całą powierzchnię. Natomiast idealny dla dużych sadzawek głębokości 1,5 m. Jeżeli na dnie znajduje się dostateczna warstwa podłoża, to można w nim posadzić grzybienie, w przeciwnym wypadku umieszczamy je w koszu i obficie nawadniamy przed opuszczeniem na dno. Trzeba też pamiętać że niektóre odmiany mają kłącze zimotrwałe, pozostałe należy posadzić w koszu, który wydobywamy przed zimą i zimujemy w pomieszczeniu nie narażonym na mróz. Grzybienie dzielą głębszą strefę z roślinami pływającymi. Niektóre z nich, jak kotewka, rzęsa, żabiściek, jaskier wodny, osoka aloesowata i dwa tropikalne wrażliwe gatunki – hiacynt wodny i Azolla caroliniana, pływają na powierzchni nie zakorzeniając się. Inne pozostają stale pod powierzchnią, jak wodna rogownica, moczarka i rogatek sztywny. Bardzo interesującą roślina podwodną jest pływacz zwyczajny i wyposażony w małe pęcherzyki chwytne, do których łapie malutkie owady wodne. Jego żółte kwiaty wystają 10 cm nad wodę. Rośliny o pływających liściach i podwodne wzbogacają wodę w tlen. Ocienianie, aby nie nagrzewały się nadmiernie, pobierają rozpuszczone w wodzie składniki pokarmowe. Jest to ważna funkcja zapewniająca równowagę w oczku i zapobiegająca dominacji glonów, a nabierająca szczególnego znaczenia , gdy w oczku mają być hodowane ryby.

B. Rośliny strefy płytkiej

W płytszej wodzie zakorzeniają się rdest ziemnowodny, żabieniec, języczka, wywłócznik i przęstka. Ich pędy rozrastając się sięgają na powierzchni do strefy głębokiej. Niestety niektóre gatunki z tej strefy nie są zimotrwał. Wyższe rośliny strefy brzegowej mają często wąskie liście. Należą do nich: sit, kosaciec żółty, ponikło, jeżogłówka i tatarak. Strzałka wodna zwraca uwagę ładnym kształtem liści i białymi kwiatami. Cenioną niebieską barwę wnoszą północnoamerykańska Pontoderia cordata i kosaciec gładki z Azji Wschodniej,np. Monstruosa. Odpowiedni jest również Iris versicolor. Typowe dla rodzinnych zbiorników wodnych pałki Typha latifolia i T. angustifolia o wyjątkowej sile wzrostu nadają się do dużych oczek. Do mniejszych zbiorników są przydatne słabo rosnące gatunki, jak Typha laxmanii, T. minima i T. shuttleworthi. Przedstawicielami dużej grupy roślin strefy płytkiej są: wełnianka, turzyce i sitowie. I tu jednak występują silnie rozrastające się gatunki nie odpowiednie do oczka ogrodowego.

C. Rośliny bagienne

W strefie bagiennej i wilgotnej może rosnąć część roślin strefy płytkiej. Uzupełnią je: kaczyniec błotny z kwiatami żółtymi, białymi i pełnymi, czerwień błotna, niezapominajka błotna, rukiew wodna, mięta nadwodna, kroplik kwitnący żółty, czerwono lub niebiesko, Saururus chinensis ciepłolubny i wrażliwy na mróz, tojeść pospolita, mieczyk błotny i pierwiosnek japoński o karminowych kwiatach. Krajowa tojeść rozesłana pokrywa bardzo szybko powierzchnię kobiercem liści, wśród których połyskują małe, żółte, gwiazdkowate kwiaty. Roślinność różnogatunkowa, zharmonizowana z otoczeniem przywabia do sadzawki wiele owadów płazów ziemnowodnych i innych małych zwierząt. W odpowiednich warunkach osiedlają się tam same. W żadnym wypadku nie należy przesiedlać płazów ziemnowodnych ze środowiska naturalnego. Ryby możemy hodować tylko w większych sadzawkach . Są one przeważnie bardzo aktywne żywią się larwami owadów oraz skrzekiem żabim i swymi odchodami wzbogacają oczko w składniki pokarmowe.


VI. Choroby i szkodniki roślin wodnych

1. Mszyce to szkodniki licznie występujące na wielu roślinach ogrodowych, głównie w okresie lata; zwalczanie: najbardziej opanowane części roślin usunąć, z pozostałych mszyce spłukać strumieniem wody, najlepiej używając węża ogrodowego, spłukane mszyce z powierzchni wody w sadzawce zebrać gęstym kasarkiem, warto sprowadzić do ogrodu naturalnych wrogów mszyc (min. biedronki i złotooki).

2. Ślady na liliach wodnych mocno podziurawione żółkną i więdną przyczyną tego są larwy i chrząszcze szarynki grzybieniówki, larwy są ciemnobrązowe; zwalczanie: larwy i chrząszcze trzeba zbierać, wyławiać z wody i niszczyć.

3. Z liści powycinane małe, owalne fragmenty tkanki lub pędów, na powierzchni wody pływają zwinięte fragmenty liści. Przyczyną tego są gąsienice motyli, takich jak Nimfa Świtezianka i Omacnica, pojawiają się najczęściej latem, samice motyli składają jaja pod powierzchnią liści roślin wodnych, gasienice odgryzają owalne fragmenty liści, zawijają się w nie i tak zabezpieczone pływają niczym łódki po powierzchni wody; zwalczanie: regularne przeglądanie roślin pozwoli dostrzec szkodnika w porę i usunąć kokony z gąsienicami, usuwamy "łódki" pływające po wodzie.

4. Nieregularne dziury w liściach, szkliste wgłębienia i ślady śluzu, objawy te nasilają się późną wiosną i wczesną jesienią. Przyczyną tego są duża liczebność ślimaków błotniarka stawowa; zwalczanie: obserwować roślinność w oczku wodnym i regularnie zbierać zauważone ślimaki, jako przynętę wieczorem wrzucić do oczka wodnego kilka liści kapusty pekińskiej, rankiem liście z żerującymi ślimakami wyjąć a ślimaki zniszczyć.


VII. Dostosowanie oczka wodnego dla ryb

W oczku wodnym, aby mogły zamieszkać ryby musi być odpowiednio dostosowane. W ogrodowym stawku można było hodować ryby, musi on być przede wszystkim odpowiednio duży, aby ryby miały wystarczająco dużo miejsca do pływania. Szczególne znaczenie ma tu głębokość zbiornika wodnego. Minimalna dopuszczalna głębokość dla hodowli ryb to 80 cm, choć niektóre gatunki wymagają głębokości co najmniej 100 cm. Ponieważ nasze ogrodowe sadzawki bywają raczej małe, to ogólna zasada brzmi: nim głębiej tym lepiej. Nawet jeśli sadzawka ogrodowa będzie miała dużą powierzchnię, to będzie ciężko utrzymać stabilne warunki gdy woda będzie zbyt płytka. Latem woda w płytkich jeziorkach ulega szybkiemu nagrzewaniu od promieni słonecznych, a zimą zamarza nawet do samego dna. Rybom może zabraknąć tlenu, a woda szybko ulega zabrudzeniu w czasie opadów deszczu. Ogólnie rzecz ujmując - warunki panujące w płytkim jeziorku są bardzo niestabilne. Jeżeli chcesz aby Twoje ryby zimowały w ogrodowym stawie to obowiązkowo głębokość musi być ponad metr. Woda w oczku nie może być świeża, ponieważ może zawierać substancje szkodliwe. Musisz odczekać pewien czas aby warunki w sadzawce się ustabilizowały. Do karmienia ryb wybieraj tylko specjalne pokarmy dla ryb i nie przesadzaj z dawkami pokarmu. Przekarmianie wpływa na zły stan zdrowia ryb, ale przede wszystkim na potężne zanieczyszczenie wody w oczku.

Rybki do ogrodowego stawu:

Różanka (Rhodeus sericeus amarus)
Gatunek rodzimy, należący do rodziny karpiowatych, doskonały do hodowli w niewielkich zbiornikach wodnych. Osiąga nie więcej niż 8 cm długości. Są to rybki dość ładnie ubarwione (szczególnie samce w okresie godowym). Odżywia się głównie glonami, których poszukuje na dnie oczka wodnego. Chętnie spożywa też pokarm dla ryb ozdobnych.

Słonecznica (Leucaspius delineatus)
Kolejny gatunek rodzimy. Są to srebrzystoszare rybki osiągające długość od 8 do 10 cm. Są bardzo żywotne, przebywają chętnie w strefie brzegowej, w górnych warstwach wody. Preferują wody bogato obsadzone roślinami i strefy kamieniste. Konieczna jest hodowla większej liczby tych ryb, gdyż najlepiej czują się w ławicy. Żywią się małymi zwierzątkami wodnymi, larwami owadów, cząstkami roślin i glonami.

Strzebla potokowa (Phoxinus phoxinus)
Ryba żyjąca w ławicy tuż pod powierzchnią wody. Pięknie ubarwione są szczególnie samce w okresie tarła. Osiąga długość około 8 cm. Wymaga stale chłodnej wody (do 23°C) obfitującej w tlen. Bardzo źle reaguje na nagłe zmiany warunków panujących w ogrodowej sadzawce. Żywi się małymi bezkręgowcami, larwami owadów, czasem również resztkami roślinnymi.

Złote Rybki
To jedne z najczęściej spotykanych rybek, nie tylko w ogrodowych sadzawkach ale także i domowych akwariach. Mają barwę od złocistożółtej do ciemnoczerwonej. Istnieją również rozmaite formy czerwono-białe, plamiste, z płetwami o różnej wielkości. Mogą osiągać 20 do 30 cm długości, trzeba to więc uwzględnić przy urządzaniu sadzawki. Choć są z reguły odporne na zimno, to jednak nie wszystkie gatunki złotych rybek mogą zimować w ogrodowym stawie.


VIII. Pielęgnacja oczka wodnego w okresie jesienno – zimowym

W tym czasie pogarsza się jakość wody wywoła przez intensyfikację procesów rozkładowych . Sposobem zapobiegania jest regularne usuwanie z powierzchni wody liście opadające z drzew, gdyż gnijące liście zakwaszają wodę. Należy też usuwać przekwitłe i usychające nadziemne części roślin.